DarkSky, genieten van de sterren

In 2016 verschijnen de eerste oledlampen op Audi modellen. Deze intelligente lichten zorgen voor een meer homogene helderheid en een regelbare intensiteit. Bovendien kunnen ze zelfs in segmenten verdeeld worden, met bediening vanaf het dashboard of via een app. Dit alles om de verkeersveiligheid te verbeteren, maar ook om de impact op het milieu te verminderen. Sinds kort worden ze aangevuld met de efficiënte Matrix ledkoplampen van de tweede generatie. Het verminderen van de lichtimpact van het verkeer heeft gunstige gevolgen voor ecosystemen, vooral voor het leven van wilde dieren die vaak 's nachts actief zijn. Volgens een onderzoek uit 2016 leeft 80% van de wereldbevolking onder een hemel die 'vervuild' is door overmatig licht. Een cijfer dat in de Verenigde Staten en bepaalde delen van Europa oploopt tot 99%. Via dit onderzoek kon men een lichtatlas opstellen, en de meest en minst getroffen gebieden identificeren.

Onder lichtvervuiling verstaan we de verhoogde helderheid door te veel, slecht gebruikte of te krachtige kunstmatige lichtbronnen. Een fenomeen dat gevolgen heeft voor het milieu maar ook voor onze gezondheid, omdat dit onze slaap kan verstoren. De International DarkSky Association (IDA), opgericht in 1988 door astronoom David Crawford en natuurkundige Tim Hunter, wil gebieden identificeren en beschermen die het minst zijn blootgesteld aan lichtvervuiling. Daarnaast bevordert ze projecten gericht op het terugdringen ervan, zoals het LuWa-project rond intelligente verlichting op de Waalse snelwegen. De vereniging baseert zich hiervoor onder andere op de Bortle-schaal, die het helderheidsniveau van de nachtelijke hemel meet. Een score 1 op deze schaal betekent een hemel vrij van kunstlicht, een score 9 komt overeen met een stedelijk stadscentrum waarin alleen de maan zichtbaar is. 201 gebieden, waarvan de meeste lager dan 3 scoren op de Bortle-schaal, zijn vandaag geclassificeerd als International Dark Sky Reserves.

International Dark Sky Reserves vindt men over de hele wereld, ook in Europa. In België helaas geen enkele, maar wel bij onze Nederlandse en Duitse buren – bijvoorbeeld het Nationalpark Eifel, grenzend aan de Hoge Venen. U vindt ze ook in Frankrijk, Ierland, Denemarken, Oostenrijk, Hongarije, het Verenigd Koninkrijk, in Spanje, Griekenland, Polen … Een zoekfunctie op darksky.org maakt het makkelijk om ze te vinden. IDA beveelt vijf principes aan om deze gebieden en onze dagelijkse omgeving te beschermen tegen lichtvervuiling: nut (hebben we deze lichtbron nodig), doelgerichtheid (richt het licht op de juiste plaats), lage intensiteit (niet meer verlichten dan nodig is), controle (geen verlichting waar het niet nodig is), kleur (voorkeur voor warme kleuren).

Op z’n minst één keer in uw leven moet u genoten hebben van een wolkenloze hemel vol sterren. Het hemelgewelf in al zijn schoonheid aanschouwen, de sterrenbeelden proberen te herkennen, beseffen dat sommige sterren ondertussen niet meer bestaan. Bijvoordbeeld met de koplampen en de motor uitgeschakeld aan de Ierse veengebieden van Connemara, de rode duinen van de Saoedische Rub' al Khali, de grens van de Hudson Bay of de Argentijnse pampa's. Minder licht, of misschien beter licht. Net als Audi stimuleert DarkSky ons om de wereld vanuit een ander perspectief te ontdekken.