Vision Zero, samen naar een wereld zonder verkeersslachtoffers
Qua veiligheid behoort Audi tot de wereldtop. Alle Audi modellen worden immers uitvoerig getest en uitgerust met talloze actieve en passieve veiligheidssystemen. Maar verkeersveiligheid is veel meer dan dat. Een wereldwijde strategie als Vision Zero streeft ernaar om verkeersdoden en ernstige letsels te herleiden tot nul, ook in België.
Zelfs al is elke Audi vandaag onovertroffen op het vlak van veiligheid, dan nog blijven ongevallen haast onvermijdelijk. Wagens worden bestuurd door mensen, en die maken nu eenmaal fouten. Bovendien hebben we verkeersdoden en ernstige letsels lang als onvermijdelijke bijwerkingen van het moderne leven beschouwd. Hoewel ze "ongelukken" worden genoemd, kunnen we ze voorkomen via een proactieve en preventieve aanpak die verkeersveiligheid prioriteit geeft als een probleem voor de volksgezondheid. Vanuit dit inzicht ontstond Vision Zero.
Zweedse roots
Vision Zero zag het levenslicht in de jaren ‘90 in Zweden. Eind vorige eeuw was verkeersveiligheid voornamelijk gericht op technologische maatregelen zoals veiligheidsgordels, kinderzitjes en airbags - die vooral de impact van ongelukken verminderen. Het vernieuwende idee van Vision Zero was dat de wagen zelf niet alles kan oplossen. Het Zweedse concept stelde dat verkeersongevallen niet als onvermijdelijk moeten worden beschouwd, maar eerder als het gevolg van fouten in het wegontwerp, menselijk gedrag en voertuigtechnologie. Het benadrukt dat de verantwoordelijkheid voor verkeersveiligheid moet worden gedeeld tussen weggebruikers, wegbeheerders, voertuigfabrikanten en andere belanghebbenden. In essentie vertrekt Vision Zero dus vanuit het besef dat het verkeerssysteem veel meer rekening moet houden met de menselijke factor. Het beschermen van mensenlevens moet altijd de hoogste prioriteit krijgen, zelfs als dit ten koste gaat van de vlotte doorstroming van het verkeer.
© UrbanLogiq
© UrbanLogiq
Veilige wegen ontwerpen
Het ontwerpen van veilige wegen, goede wetgeving en handhaving behoren dus tot de verantwoordelijkheid van de overheid, terwijl de burger de verantwoordelijkheid heeft om zich aan de regels te houden. Concreet betekende dit dat de Zweedse overheid geen wegen meer mocht ontwerpen voor “ideale bestuurders”, die nooit afgeleid raken of de maximumsnelheid overschrijden. Een bekend voorbeeld had betrekking op een stuk Zweedse snelweg waar op 8 jaar tijd 21 mensen het leven lieten. De oorzaak? Frontale botsingen, veroorzaakt door bestuurders die in slaap vielen achter het stuur, of door gevaarlijke omstandigheden de controle over het stuur verloren en over de weg slingerden. De Zweedse regering stelde voor om hier een rijbaanscheiding met ijzeren kabels te testen, die verhindert dat wagens op het verkeerde stuk van de rijbaan terechtkomen en de impact bij een botsing afremmen. Alhoewel dit plan aanvankelijk op scepsis werd onthaald, bleek het bijzonder effectief. Zes maanden na de proefopstelling werd middenbermbeveiliging geïmplementeerd over het hele wegennet. Via dit soort verregaande maatregelen heeft Zweden vandaag een van de laagste cijfers ter wereld op het vlak van verkeersdoden. Bovendien beïnvloedde de visie van het Scandinavische land de manier waarop Europa naar ongevallen kijkt, met als doel nul verkeersslachtoffers tegen 2050.
© Vision Zero Network
© Vision Zero Network
Vision Zero in België
Ook België heeft Vision Zero omarmd als strategie voor verkeersveiligheid. Door de Valletta-verklaring van de Europese Raad over verkeersveiligheid van maart 2017 te ondertekenen, engageert ons land zich om het aantal verkeersdoden en zwaargewonden tegen 2030 te halveren ten opzichte van het referentiescenario in 2020. Bij ons wordt gekozen voor een Safe System-benadering, gericht op een meer vergevingsgezind systeem. Het uitgangspunt is dat een betere voertuiguitrusting, een verbeterde weginfrastructuur en lagere snelheden allemaal de capaciteit hebben om de frequentie en/of de impact van ongevallen te verminderen. Vanuit de Safe System-benadering engageren de verschillende overheden zich om te werken aan de volgende algemene doelstellingen:
1. Heldere en coherente regelgeving
2. Degelijke (rij)opleiding van weggebruikers
3. Veilige en vergevingsgezinde infrastructuur
4. Veilige voertuigen voor alle weggebruikers
5. Gerichte informatie en sensibilisering
6. Verantwoordelijke weggebruikers
7. Effectieve controles en geschikte sancties
8. Betere benutting van technologie
9. Onderzoek dat het beleid ondersteunt
10. Systematische monitoring en evaluatie
Samen moeten ze een geheel van beschermingslagen vormen dat ervoor zorgt dat als één element faalt, een ander element dat kan compenseren om het ergste te voorkomen. De resultaten zijn alvast hoopgevend. In 2023 stierven er in België elke week gemiddeld 9 mensen in het verkeer, een daling met 7% ten opzichte van 2022. Het blijft nog een lange weg naar nul verkeersdoden, maar een sterke multidisciplinaire aanpak is alvast de goede richting. Elke verkeersdode is er immers één teveel.
