Zonnepanelen als kunstwerken
De fotovoltaïsche panelen op de daken van talloze Belgische huizen zijn de ideale duurzame energiebron voor het opladen van elektrische wagens, een domein waarin Audi al enkele jaren actief is. De Nederlandse designer Marjan van Aubel laat zich hierdoor inspireren voor haar bijzondere creaties die werken op basis van zonlicht.
Een wereld die draait rond de zon
Volgens een rapport gepubliceerd in mei 2022 door SolarPower Europe, een bureau dat zonne-energie promoot, is België het vijfde land ter wereld qua zonnepanelen per inwoner, na Australië, Nederland, Duitsland en Japan. Wereldwijd is het zonnevermogen in twintig jaar met 500 vermenigvuldigd, en in de voorbije drie jaar zien we zelfs een verdere verdrievoudiging tot de symbolische drempel van één terawatt. Bovendien zal deze trend nog blijven versnellen volgens SolarPower. Tegen 2025 zal de wereldwijde zonnecapaciteit naar verwachting 2,3 terawatt bereiken. In de Belgische energiemix is elektriciteit momenteel goed voor slechts 30% van het totaal, maar men kan zich voorstellen dat elektrische mobiliteit en de ontwikkeling van zonnepanelen dit aandeel nog zullen vergroten. Betekent dit dat we verplicht zijn om met z’n allen naar zwarte platen te kijken, in plaats van naar onze vertrouwde leien of dakpannen? Een internationaal gereputeerde jonge designer uit Zeeland toont ons een andere manier.
Futuristische kleurige ramen
Van kleins af is Marjan van Aubel, die studeerde aan de prestigieuze Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam en het Royal College of Art in Londen, geïnteresseerd in design rond zonne-energie en de rol ervan in onze maatschappij. In haar werk probeert ze onze visie op zonnetechnologie te veranderen door deze op een esthetische en functionele manier te integreren in haar creaties. In 2020 ontwierp ze voor het Nederlandse paviljoen op de Dubai World Expo een plafond uit gekleurde doorschijnende zonnepanelen, waarvan ze de werking uitlegde aan het designtijdschrift Dezeen: "Op verschillende tijdstippen van de dag veranderen het licht, de schaduwen en de kleuren, wat een meeslepende ervaring creëert die vergelijkbaar is met die van glas-in-loodramen. De panelen leveren de energie voor het paviljoen en de kleuren dragen bij tot een aangepaste temperatuur”. Het Nederlandse paviljoen was ontworpen als een zelfvoorzienende biotoop die zorgde voor zijn eigen energie dankzij zonnepanelen, evenals zijn eigen water en planten. De kleur van de panelen laat lichtfrequenties tussen 400 en 700 nanometer door die planten nodig hebben voor fotosynthese.
Organische technologie
Het verenigen van esthetiek en technologie is essentieel in het werk van Marjan van Aubel. Voor het paviljoen in Dubai gebruikte ze duurzame materialen, waaronder organische kleurstoffen bedekt met nanomaterialen die zonnestralen kunnen omzetten in elektriciteit, die vervolgens werden gedrukt op een recycleerbare PET-folie. Deze laatste werd verlijmd tussen twee glasplaten, waardoor een bijzonder zonnepaneel ontstond dat het midden houdt tussen een kunstwerk en een technisch hoogstandje. “We zullen de wereld niet veranderen met lelijke dingen. Pas wanneer zaken zowel mooi als relevant zijn, kunnen we van perspectief veranderen." Deze wens om een visie te veranderen dankzij de combinatie van schoonheid, ecologisch bewustzijn en wetenschappelijke innovaties, zien we ook terug in haar creaties voor het grote publiek. Zo ontwierp de Nederlandse designer een lamp met de naam Sunne, die daglicht opslaat in een batterij. Opgehangen aan een raam geeft ze deze energie vrij om een kamer de hele nacht te verlichten.
Laat de zon maar binnen
Marjan van Aubel gaat nog verder door fotovoltaïsche panelen in objecten te integreren. Hiervoor maakt ze gebruik van state-of-the-art technologische innovaties, met de nadruk op duurzaamheid. Een voorbeeld hiervan is de Current Table, een oranje glasplaat die rust op twee statieven en voorzien is van twee USB-ingangen. In de plaat bevindt zich een zonnepaneel dat het kleurenspectrum gebruikt om elektrische stroom op te wekken, zoals een plant aan fotosynthese doet. Deze elektrische stroom, die binnenshuis zonder direct zonlicht wordt opgewekt, voedt de USB-ingangen waaraan u een mobiele telefoon kunt opladen. Een ander voorbeeld zien we in haar meest recente creatie: een wandtapijt gemaakt van flexibele fotovoltaïsche strips waarin ze kleuren en geometrische vormen combineert. De lichtvangende cellen, gemaakt van organisch materiaal, zijn veertig keer lichter en duizend keer dunner dan conventionele cellen uit silicone. Net als de Sunne-lamp slaan ze daglicht op en geven het vrij in de schemering. “Een gekleurd, transparant en flexibel oppervlak biedt veel meer gebruiks- en vormgevingsmogelijkheden”, besluit Marjan van Aubel. “Het zonnepaneel wordt een materiaal op zich waarmee gewerkt kan worden, zoals glas of klei. Ik vind het belangrijk om te laten zien dat zonne-energie een kunstvorm kan zijn. Het wordt dan iets dat we rond ons willen hebben, in plaats van het te willen verbergen”.
