Studio RAP. Digitaal vakmanschap.
In zijn aanpak combineert Studio RAP digitaal design met innovatieve fabricagemethodes, om te komen tot expressieve en duurzame architectuur waarmee ze de wereld willen verrijken. In deze toekomstgerichte creativiteit via technologie vinden het Nederlandse architectenbureau en Audi elkaar. Gedreven door de passie voor vooruitgang.
Het minste wat je kan zeggen over de ontwerpen van Studio RAP, is dat ze er bijzonder uitzien. Zo is ‘The Float’ een drijvend huis geïnspireerd door origami plooivormen en gebouwd uit kurk en cross-laminated timber. ‘Ceramic House’ is een premium boetiek waarvan de gevel bekleed is met 3D-geprinte tegels die refereren naar breiwerk. En de akoestische binnenwanden van het Rotterdamse Theater Zuidplein werden bekleed met zo’n 6.000 verschillende driehoeken uit aluminium, om het perfecte geluid in elke stoel te garanderen. Vanwaar deze voorliefde voor aparte ontwerpen en materialen, en digitale technologie?
Computational design
Wessel van Beerendonk: “Mijn business partner Lucas ter Hall en ik hebben elkaar ontmoet op de Technische Universiteit Delft. We zagen al snel de kloof tussen de academische wereld en de praktijk: op de universiteit is de sky the limit, in de praktijk valt dat wel eens tegen. Daarom richtten we in 2015 meteen ons eigen bureau op, en die onbevangenheid heeft ons gebracht waar we vandaag staan. In wezen is de bouwindustrie behoorlijk conservatief en traditioneel, in vergelijking met andere industrieën. De innovatieratio is gewoon veel lager. Als je dat vergelijkt met de gaming- of de automobielsector, daaruit komt zoveel technologie die andere toepassingen vindt in de samenleving. Computational design bijvoorbeeld - ontwerpen met algoritmes die digitaal vormen genereren - komt uit de animatie-industrie, en wij gebruiken dat om bijzondere architectuur te maken. Met computeralgoritmes kan je de meest fantastische designs maken die je op een traditionele manier, door te schetsen, eigenlijk niet kan maken. Voornamelijk omdat je dit niet kan visualiseren voor jezelf. Met computeralgoritmes kan je een veel hogere graad van complexiteit programmeren, die tot een nieuwe esthetiek leidt. Onze visie is de wereld verrijken met een nieuwe expressieve architectuurtaal die divers, niet-standaard en vooral inspirerend is.”
Productie met robots
Wat Studio RAP verder onderscheidt van klassieke architectenbureaus, en dat ze naast het ontwerp ook instaan voor de productie. Ook hiervoor worden digitale processen gebruikt, en productie met behulp van robots. “Als je verbazingwekkende zaken ontwerpt, zijn deze vaak moeilijk te realiseren op een manuele, traditionele manier. Met robotica, digitale fabricage, 3D-printing … kan dat wel”, vertelt van Beerendonk. “We zien vandaag bovendien een verdwijning van vakmanschap. Vroeger had je veel ambachtslieden die bedreven waren in allerlei bouwtechnieken, wat zich vertaalde in de architectuur. Dit alles verdwijnt vandaag steeds meer. Wij proberen dit terug te brengen met technologie en robots, waarbij we het vaak hebben over ‘digitaal vakmanschap’. Het aansturen van robots om objecten te maken, ook dat is vakmanschap. Er is veel oefening en training voor nodig om dit tot in de perfectie te beheersen. Een extra voordeel is dat we al onze projecten proberen te realiseren volgens een digitale workflow. Wij houden het proces graag zo lang mogelijk digitaal. Zo blijft alles variabel, waardoor wijzigingen tot laat in het proces probleemloos kunnen worden doorgevoerd. Op deze manier kunnen verschillende ontwerpscenario's worden getoetst op het vlak van planning, technische en financiële haalbaarheid.”
Performance-based architectuur
Efficiëntie en design gaan hand in hand in de realisaties van Studio RAP, met specifieke accenten naargelang project of opdrachtgever. Voor de gevel van ‘Ceramic House’, een high-end boetiek in de Amsterdamse P.C. Hooftstraat, voert het design de boventoon. Daarvoor liet het bureau zich inspireren door breiwerk, op een eigentijdse manier. De haakpatronen werden vertaald in met de computer gecreëerde patronen, die via een 3D-printrobot gerealiseerd werden in keramische tegels. Bij het Rotterdamse ‘Theater Zuidplein’ zien we een mooie verhouding tussen ontwerp en performance. Zo werd het geluid van de theaterzaal drastisch verbeterd, zonder in te boeten aan design. Hiervoor werden virtueel ontelbare zaalvarianten gecreëerd in functie van de akoestiek, om de beste optie om te zetten in wanden met duizenden verschillende driehoeken die voor een perfecte verdeling van het geluid zorgen. Een mooie demonstratie van slimme performance-based architectuur.
Voorbij tradities en dogma’s
Uiteraard is duurzaamheid een belangrijke vereiste in de architectuur van Studio RAP. Zo werden in het dak van ‘The Float’, een drijvende privé-woning, constructieve origamivormen aangebracht om grotere overspanningen te realiseren met minder materiaal. Resultaat: een besparing van zo’n 2.000 kg hout in vergelijking met een recht dak in hetzelfde materiaal. “Het feit dat we kozen voor niet-alledaagse bouwmaterialen als kurk en cross-laminated timber is voor ons ook een manier om mensen te inspireren om voorbij de tradities en dogma’s te denken. Bovendien leidt de verregaande digitalisering ook tot een vermindering van faalkosten, ofwel de fouten in het proces. We halen de overgang van digitaal naar manueel eruit, want daar gaat het vaak mis. Kurk en cross-laminated timber zijn immers twee materialen die je heel goed digitaal kan bewerken, bijvoorbeeld computergestuurd frezen. De volgende stap is het digitaliseren van de volledige levenscyclus van een gebouw, via een digitaal paspoort. Wanneer je het oplevert, weet je precies wat erin zit. Zo kan je betere en duurzamere constructies maken, die circulair zijn en beter presteren. Als je ze later demonteert, kan je ze ook elders opnieuw opbouwen.”
Artificiële intelligentie
Tot slot willen we graag weten hoe Studio RAP de toekomst ziet. “Vandaag lukt het ons al om de workflow volledig te digitaliseren om betere gebouwen te maken. Volgens mij gaan we in de toekomst veel meer artificiële intelligentie gebruiken. Allerlei nieuwe programma’s laten al in een vroeg ontwerpstadium toe om bijvoorbeeld schetsen te maken voor de ideeënvorming. Waar wij nu nog werken op basis van algoritmes, kan AI lessen trekken uit bestaande data en op een zelflerende manier nieuwe dingen genereren. Ook verdergaande robotisering en digitalisering zien we als de toekomst om betere gebouwen te maken,” besluit Wessel van Beerendonk.
